ΟΜΙΛΙΑ (highlights) TOY ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΤΣΟΥΚΑ, ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΧΗΜΕΙΑΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ,ΟΜΟΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ CALGARY CANADA ΚΑΙ VICTORIA AUSTRALIA, ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΣΠ, ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ 5ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2022 ME ΤΙΤΛΟ “ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ”.
Σκλήρυνση κατά Πλάκας: Πώς ξεκίνησε, πού είμαστε, πού πάμε.
Θέλω να ευχαριστήσω για την τιμητική πρόσκληση να μιλήσω και να συγχαρώ τον Πανηπειρωτικό Σύλλογο Πατρών για την θαυμάσια πρωτοβουλία και την ευαισθησία του στα κοινωνικά θέματα. Επίσης, να ευχαριστήσω την ΠΔΕ που στέκεται αρωγός και δίπλα μας στις προσπάθειες μας όλα αυτά τα χρόνια. Ευχαριστούμε τον Δήμο Πατρών, Τομέα Υγείας και την 6η ΥΠΕ για την υποστήριξη.
Η Ηπειρωτική μου καταγωγή για την οποία είμαι υπερήφανος μου επιτρέπει να συμμετέχω στις δραστηριότητες του Συλλόγου και να συμβάλλω όπου μπορώ. Ιδιαίτερα σε μια εκδήλωση για μια σκληρή ασθένεια της οποίας τον πόνο έχω βιώσει προσωπικά στην οικογένεια μου.
Αν άφησε κάτι θετικό η λαίλαπα της πανδημίας που ταλαιπώρησε τον πλανήτη μας είναι η μεγάλη πρόοδος που επετεύχθη στην Ιατρική στη παραγωγή εμβολίων σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό είναι παρήγορο και ενθαρρυντικό για όλους τους τομείς της Ιατρικής όπου πρωταγωνιστικό ρόλο θα έχουν στο μέλλον τα εμβόλια.
Ζητώ εκ των προτέρων την κατανόηση σας ιδιαίτερα από ασθενείς που ίσως θα περίμεναν από εμένα να μιλήσω για φάρμακα. Δεν θα μιλήσω για φάρμακα.
Θα μιλήσω για μια σημαντική έρευνα στην Ελλάδα στη Πολλαπλή Σκλήρυνση, στην οποία συμμετείχαν δεκάδες ερευνητές από όλο τον κόσμο, με στόχο ένα θεραπευτικό εμβόλιο.
Να διευκρινίσω ότι είμαι χημικός, δεν είμαι γιατρός ο οποίος και θα μπορούσε να μιλησει πιο εξειδικευμένα για φάρμακα.
Σε συνεργασία με ερευνητές Βιολογίας και σχετικών επιστημών προσπαθήσαμε όλα αυτά τα χρόνια της έρευνας να ρίξουμε φως στον μηχανισμό που προκαλεί την ασθένεια, που είναι προϋπόθεση για την ανακάλυψη των κατάλληλων συνθέσεων για φαρμακευτική χρήση.
Στη βάση αυτής της έρευνας συνθέσαμε στα εργαστήρια μας εκατοντάδες χημικές ενώσεις και τις δοκιμάσαμε σε πειραματικά μοντέλα για να δούμε ποια έχει τη βέλτιστη δράση.
Να διευκρινίσω ότι είμαι χημικός, δεν είμαι γιατρός ο οποίος και θα μπορούσε να μιλησει πιο εξειδικευμένα για φάρμακα.
Σε συνεργασία με ερευνητές Βιολογίας και σχετικών επιστημών προσπαθήσαμε όλα αυτά τα χρόνια της έρευνας να ρίξουμε φως στον μηχανισμό που προκαλεί την ασθένεια, που είναι προϋπόθεση για την ανακάλυψη των κατάλληλων συνθέσεων για φαρμακευτική χρήση.
Στη βάση αυτής της έρευνας συνθέσαμε στα εργαστήρια μας εκατοντάδες χημικές ενώσεις και τις δοκιμάσαμε σε πειραματικά μοντέλα για να δούμε ποια έχει τη βέλτιστη δράση.
Πώς ξεκίνησε
Η έρευνα για την Σκλήρυνση κατά Πλάκας δεν ήταν τυχαία. Ήταν αποτέλεσμα μιας βιωματικής εμπειρίας η οποία με σημάδεψε και ενός στόχου που λειτουργούσε ως κινητήρια δύναμη σε όλες τις ενέργειες και πρωτοβουλίες που έπαιρνα. Ξεκίνησε το 1994 και αφορμή ήταν η βιολόγος αδελφή μου Ελισαβετ Ματσουκα η οποία το 1982 σε ηλικία τριάντα ετών επλήγη από την ασθένεια.
Μετά το πρώτο σοκ σκέφτηκα ότι κάτι πρέπει να κάνουμε για την Ελισαβετ και για τις χιλιάδες των συνανθρώπων μας που υποφέρουν από αυτή την ασθενεια η οποία κυρίως πλήττει νέους ανθρώπους. Τα υπάρχοντα φάρμακα δεν αποτελούν ριζική θεραπεία στο πρόβλημα. Έπρεπε να πάμε σε κάτι καινούργιο, και το καινούργιο είναι πλέον τα εμβόλια.
Έτσι δημιουργήθηκε σιγά σιγά ένα παγκόσμιο ερευνητικό δίκτυο με εξειδικευμένες ομάδες. Ο στόχος μας ήταν η ανάπτυξη εμβολίου δηλ προϊόντος το οποίο να ρυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα και να σταματά την απομυέλωση στην αυτοάνοση ασθένεια. Το προϊόν ήταν μίγμα σακχάρου και πεπτιδιου που εμπλέκεται στην ασθένεια χρησιμοποιώντας μέθοδο που εφαρμόστηκε με επιτυχία σε γυναικολογικούς καρκίνους στην Αυστραλία. Η σύνθεση που επελέγη για να δοκιμαστεί προκλινικά ήταν μεταξύ εκατονταδων που είχε συνθέσει η ερευνητική μας ομάδα. Την ονομάσαμε Ελμυελίνη, τα αρχικά της Ελλάδας και της πρωτεΐνης μυελίνη που εμπλέκεται στην ασθένεια. Θελαμε να τονίσουμε στην ονομασία την Ελληνική καινοτομία.
Πού είμαστε
Είμαστε στο στάδιο μετά την προκλινική μελέτη που έχει περατωθεί επιτυχώς καιπριν την κλινική μελέτη. Είναι το στάδιο που χρειάζεται υπομονή και επιμονή καιείναι το στάδιο όπου εμείς οι ερευνητές δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά παρά ναπιέζουμε.Έχουμεολοκληρώσει τις αναγκαίες προκλινικές μελέτες. Ήταν πολυετείς. Εκείνο πουέπρεπε να κάνουμε από την πλευρά μας το έχουμε κάνει και με επιτυχία. Έπρεπεμεταξύ των εκατοντάδων συνθέσεών μας να καταλήξουμε σε αυτές που έχουν τιςιδιότητες και τις προϋποθέσεις κλινικής δοκιμής (δηλαδή δραστικότητα, ασφάλεια,σταθερότητα). Δεν είναι όλες οι συνθέσεις ίδιες. Πρέπει να τις αξιολογήσεις. Αυτόέγινε με την συνεργασία βιολογικών και βιοχημικών εργαστηρίων που αξιολογούντις ιδιότητες των δραστικών υλών που συντέθηκαν και μελετήθηκαν σταεργαστήριά μας. Όταν ξεκινήσει η δοκιμή σε ασθενείς, όχι όταν ολοκληρωθεί, θα είμαι εγώ και οισυνεργάτες μου οι ευτυχέστεροι άνθρωποι του κόσμου. Δεν έχω προσωπικά καμίααμφιβολία για την επιτυχή έκβασή. Δε μπορώ να σας πω πότε θα ξεκινήσουν. Δενμπορώ να σας πω αν θα είναι σε λίγους μήνες, σε ένα χρόνο ή σε δύο, γιατί δενείναι της αρμοδιότητας και δικαιοδοσίας των ερευνητών αλλά του Φορέα ή τωνφορέων που χρηματοδοτούν την έρευνα και την κλινική δοκιμή. Εκείνο που μπορώνα πω ως ερευνητής στη βάση των αποτελεσμάτων είναι ότι σίγουρα θα γίνουνκάποια στιγμή και ευχόμαστε το ταχύτερο.
Είμαστε στο στάδιο μετά την προκλινική μελέτη που έχει περατωθεί επιτυχώς καιπριν την κλινική μελέτη. Είναι το στάδιο που χρειάζεται υπομονή και επιμονή καιείναι το στάδιο όπου εμείς οι ερευνητές δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά παρά ναπιέζουμε.Έχουμεολοκληρώσει τις αναγκαίες προκλινικές μελέτες. Ήταν πολυετείς. Εκείνο πουέπρεπε να κάνουμε από την πλευρά μας το έχουμε κάνει και με επιτυχία. Έπρεπεμεταξύ των εκατοντάδων συνθέσεών μας να καταλήξουμε σε αυτές που έχουν τιςιδιότητες και τις προϋποθέσεις κλινικής δοκιμής (δηλαδή δραστικότητα, ασφάλεια,σταθερότητα). Δεν είναι όλες οι συνθέσεις ίδιες. Πρέπει να τις αξιολογήσεις. Αυτόέγινε με την συνεργασία βιολογικών και βιοχημικών εργαστηρίων που αξιολογούντις ιδιότητες των δραστικών υλών που συντέθηκαν και μελετήθηκαν σταεργαστήριά μας. Όταν ξεκινήσει η δοκιμή σε ασθενείς, όχι όταν ολοκληρωθεί, θα είμαι εγώ και οισυνεργάτες μου οι ευτυχέστεροι άνθρωποι του κόσμου. Δεν έχω προσωπικά καμίααμφιβολία για την επιτυχή έκβασή. Δε μπορώ να σας πω πότε θα ξεκινήσουν. Δενμπορώ να σας πω αν θα είναι σε λίγους μήνες, σε ένα χρόνο ή σε δύο, γιατί δενείναι της αρμοδιότητας και δικαιοδοσίας των ερευνητών αλλά του Φορέα ή τωνφορέων που χρηματοδοτούν την έρευνα και την κλινική δοκιμή. Εκείνο που μπορώνα πω ως ερευνητής στη βάση των αποτελεσμάτων είναι ότι σίγουρα θα γίνουνκάποια στιγμή και ευχόμαστε το ταχύτερο.
Πού πάμε- Τι θέλουμε
Η έρευνα πλέον κατευθύνεται στην ανοσοθεραπεία των αυτοάνοσων ασθενειώνμεταξύ των οποίων και η Σκλήρυνση κατά Πλάκας δηλαδή στην ανάπτυξη εμβολίων.Αυτό είναι μονόδρομος. Πρέπει να διευκρινιστεί γιατί υπάρχει παρανόηση. Μιλάμεγια ανοσοθεραπεία της ασθένειας που σημαίνει ανοσοθεραπευτικά εμβόλια πουθα ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα όχι για εμβόλια πρόληψης. Αυτό ίσωςγίνει μετά από δεκαετίες και όσο προχωράει η επιστήμη θα αντλούμε πληροφορίεςκαι γνώση από το Γονιδίωμα που θα μας οδηγήσουν στη εξατομικευμένηπροληπτική ή θεραπευτική ιατρική.
Επίλογος
Σαν επιστέγασμα της ομιλίας μου θέλω πάλι να ευχαριστήσω τον Πανηπειρωτικό Σύλλογο Πατρών και να ζητήσω από τηνπολιτεία να υποστηρίξει αυτό το έργο και την έρευνα η οποία ξεκίνησε από τηνΠάτρα , είναι πλέον διεθνής και η οποία αποτελεί μια μεγάλη τομή στην ΙατρικήΕπιστήμη. Το μέλλον της Ιατρικής είναι η ανοσοθεραπεία των ασθενειών, ιδιαίτερατων αυτοάνοσων μεταξύ των οποίων και η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας.
Ο Αρχιμήδης είχε πει ‘’Δος μοι παστω και τα γαν κινασω’’ δηλαδή, ‘’Δώστε μουχώρο να σταθώ και θα κινήσω τη Γή’’. Το ίδιο λέμε και εμείς. ‘’Δώστε μαςδυνατότητα έρευνας και θα αλλάξουμε τον κόσμο’’.Η έρευνα φέρνει καινοτομία και η καινοτομία ανάπτυξη.Θέλουμε αυτή η έρευνα κάποια ημέρα να κάνει υπερήφανη την Ελλάδα!
Εν κατακλείδι
Κλείνω λέγοντας ότι δεν έχω καμμία αμφιβολία για την επιτυχία της κλινικής δοκιμής όταν πραγματοποιηθεί. Όταν αυτό γίνει και εύχομαι το ταχυτερο η Ελλάδα θα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα έχει παράξει εμβόλιο για την Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Αυτό θα είναι η δόξα της έρευνας αλλά κυρίως θα φέρει την ανακούφιση χιλιάδων συνανθρώπων μας που υποφέρουν από αυτή τη βασανίστηκε ασθένεια.
